Kibboets op de Klei

Kibboets op de Klei

Niet veel mensen weten dat er van 1934 tot 1942 een Joodse landbouwschool in Franeker is geweest. Zo'n 90 jonge Joodse mensen uit heel Europa hebben in Franeker een veeteelt of landbouwopleiding gevolgd.

Zo'n opleiding gaf de mogelijkheid om een Palestinacertificaat te bemachtigen. Deze mensen hadden de droom om in het Beloofde Land hun toekomst op te bouwen. Weg uit het gevaarlijke Europa waar het nazisme steeds meer oprukte. Deze tentoonstelling geeft een gezicht en een stem aan de bewoners van de Kibboets op de Klei. Het hele verhaal is aan het rollen gegaan door een filmpje dat in 2017 opdook en waarop de bewoners van de kibboets te zien zijn. Het filmpje heeft de oorlogsjaren overleefd omdat het was ingemetseld in het altaar van een bevriende priester. Maker van de film was Jacob Bramson, tweede geneesheer van het Psychhiatrisch Ziekenhuis in Franeker en samen met zijn vrouw Caroline de grondleggers en beschermheer en -vrouw van deze kibboets.

Een grote lach van Caroline Bramson, gekleed in een bloemenjurk.
Zeven jonge vrouwen lachen naar de camera. Ze staan voor twee bomen, waarschijnlijk in de tuin van de kibboets. De foto is ingekleurd met verf.
Twee vrouwen genieten van hun pauze op het land

Gesprek over de Kibboets bij Omrop Fryslân

Voor het programma Op en Ut bij Omrop Fryslân geven Josse Pietersma en Manon Borst een interview over de bijzondere geschiedenis van de Kibboets op de Klei en de tentoonstelling in Museum Martena.

Op maandagmiddag 3 november 1941 worden tien bewoners van de Joodse landbouwschool gearresteerd door de Franeker politie. Hiermee komt een abrupt einde aan een kleine Joodse gemeenschap in Franeker in het oude stationnetje aan de Harlingerweg 45.
Vol optimisme beginnen de vaak stadse jongeren aan hun opleiding op de kibboets. Het is een hard leven in het kale vlakke land waar het altijd lijkt te waaien. Maar het leven op de kibboets heeft ook mooie kanten. De gezelligheid en het onderlinge plezier, liefdes die ontstaan en het vooruitzicht op een nieuw leven in Palestina.
De meisjes werken in de huishouding of in de tuinderij van het Psychiatrisch Ziekenhuis. De jongens lopen stage bij boeren in de omgeving. ’s Avonds krijgen ze godsdienstonderwijs en leren ze Hebreeuws, zodat ze zich in Palestina verstaanbaar kunnen maken.

Kibboets op de Klei bij Omrop Fryslân

Bij de uitzending van Op en Ut vertellen Manon Borst en Josse Pietersma over de tentoonstelling Kibboets op de Klei in Museum Martena in Franeker. De Joodse landbouwschool is van 1934 tot 1942 in Franeker geweest. Weinig mensen kennen deze bijzondere geschiedenis. Door een filmpje over de kibboets dat ingemetseld in een altaar de Tweede Wereldoorlog heeft overleefd, weten we nu veel meer over de bewoners van de Franeker kibboets.

Artikel over de Kibboets op de Klei

Voor wie nog veel meer wil weten over de Kibboets in Franeker is er een uitgebreid artikel dat Syds Wiersma en Kelly Bauer van het Fries Film & Audio Archief hebben geschreven naar aanleiding van hun diepgaande onderzoek naar de Kibboets op de Klei.

Hier vindt u het artikel.